Ρού

Ήρθα στον κόσμο κατά την επίθεση της Τετ, τις πρώτες μέρες του νέου έτους του Πιθήκου, όσο οι μακριές αλυσίδες με βαρελότα που κρέμονταν μπρος στα σπίτια εκρήγνυντο δημιουργώντας μαζί με τον ήχο των οπλοπολυβόλων μια πολυφωνία.

Είδα το φως του ήλιου στη Σαϊγκόν, εκεί όπου τα απομεινάρια από τα θρυμματισμένα σε χίλια κομμάτια βαρελότα έβαφαν κόκκινο το έδαφος, όπως τα πέταλα από τα άνθη στις κερασιές, η όπως το αίμα των δύο εκατομμυρίων παραταγμένων στρατιωτών που είχαν διασκορπιστεί στις πόλεις και στα χωριά ενός Βιετνάμ σκισμένου στα δύο. Γεννήθηκα στη σκιά αυτού του βεγγαλοστόλιστου ουρανού που τον κοσμούσαν φωτεινές γιρλάντες, που τον διέσχιζαν πύραυλοι και ρουκέτες. Η γέννησή μου είχε αποστολή να αντικαταστήσει τις ζωές που χάθηκαν. Η ζωή μου είχε καθήκον να συνεχίσει αυτή της μητέρας μου.

Η Ιστορία του Βιετνάμ, αυτή με κεφαλαίο Ι, ματαίωσε τα σχέδια της μητέρας μου. Πέταξε τα τονικά σημάδια των ονομάτων μας στο νερό όταν μας ανάγκασε να διασχίσουμε τον Κόλπο του Σιάμ, πριν από τριάντα χρόνια. Ξεγύμνωσε επίσης τα ονόματά μας από το νόημά τους, περιορίζοντάς τα σε ήχους ξένους όσο και παράξενους στη γαλλική γλώσσα.

ΡΟΥ σημαίνει στα παλαιά γαλλικά «μικρό ρυάκι» και μεταφορικά «ροή δακρύων, αίματος, χρημάτων». Στα βιετναμέζικα ru σημαίνει «νανούρισμα, νανουρίζω».

Το Ρού είναι η αποσπασματική αφήγηση μιας Βιετναμέζας προσφυγοπούλας από τη Σαϊγκόν, που μαζί με τους άλλους boat people εγκατέλειψαν με πλοιάριο το Νότιο Βιετνάμ στα μέσα της δεκαετίας του 1970, όταν η χώρα ζούσε τον εμφύλιο σπαραγμό, κατάφεραν να διασχίσουν τον κόλπο του Σιάμ και να φτάσουν σώοι αλλά απογυμνωμένοι στην Μαλαισία, κινδυνεύοντας από τις θαλασσοταραχές και τους πειρατές. Η αφηγήτρια και η οικογένειά της βρήκαν καταφύγιο στον Καναδά. Τριάντα χρόνια αργότερα, ενσωματωμένη στη νέα χώρα, η συγγραφέας αφηγείται τη ζωή στην παραδείσια και τραυματισμένη γενέθλια χώρα, μαζί με τη σταδιακή και δύσκολη ενηλικίωση και ενσωμάτωση στη χώρα υποδοχής. Μια ζωή που γεννήθηκε μέσα από τα συντρίμμια, σε μια αφήγηση με σπαράγματα μνήμης, οικογενειακές στιγμές με θείους, γιαγιάδες, παππούδες και παιδιά, σχέσεις ερωτικές – όλα δοσμένα με ποιητικότητα, ανάμεσα στο τραγικό και το κωμικό, και με αισθησιασμό, σ’ ένα κείμενο γεμάτο μυρωδιές, εικόνες και ευαισθησία, που σαν νανούρισμα θεραπεύει τρυφερά το τραύμα.

Αν ένα δείγμα τρυφερότητας μπορεί καμιά φορά να γίνεται αντιληπτό ως προσβολή, ίσως η χειρονομία αγάπης να μην είναι οικουμενική : Πρέπει κι αυτή να μεταφράζεται από τη μια γλώσσα στην άλλη, πρέπει να μαθαίνεται. Στην περίπτωση των βιετναμέζικων, είναι δυνατό να κατηγοριοποιηθεί, να ποσοτικοποιηθεί η χειρονομία αγάπης με συγκεκριμένες λέξεις : αγαπώ από συμπάθεια (thιch), αγαπώ δίχως έρωτα (thu’o’ng), αγαπώ ερωτικά (yeu), αγαπώ με μέθη (me), αγαπώ τυφλά (mu quαng), αγαπώ από ευγνωμοσύνη (tίnh nghιa). Είναι λοιπόν αδύνατον απλώς να αγαπάς, να αγαπάς χωρίς το κεφάλι σου.

Kim Thúy