Γκιακ

«Γιατί καθαρός δεν είν’ κανένας, μοναχά ο άπραγος». «Γκιακ» θα πει αίμα, δεσμός συγγένειας, φόνος για λόγους εκδίκησης, φυλή. Οι ήρωες στα διηγήματα του Παπαμάρκου, στρατιώτες που πολέμησαν στα άγρια πεδία των μαχών στη Μικρά Ασία, επιστρέφουν οριστικά αλλαγμένοι στον τόπο τους στη Λοκρίδα. Καθορισμένοι από ό,τι οφείλουν να κάνουν για την τιμή της κοινότητας, σύμφωνα με τον βαρύ νόμο του αίματος στο αυστηρό εθιμικό δίκαιο της κλειστής κοινωνίας τους, γίνονται θύτες και είναι ταυτοχρόνως θύματα. Αποσιωπημένα εγκλήματα και τραύματα, καταστροφή και αφανισμός, βιασμοί και δολοφονίες, στοιχειά και δαίμονες, ηθικές δοκιμασίες – ιστορίες ανομολόγητων πράξεων, στην προφορική γλώσσα του ρουμελιώτικου ιδιώματος, που εντέλει οδηγούν, έστω βίαια, τους ήρωες σε σύγκρουση με την κοινότητά τους και στην αναθεώρηση της ταυτότητάς τους. «Αυτό πάει να πει να ’σαι σιβιλάιζντ. Να πατάς στα σκατά με αψηλό τακούνι». «Ένας λόγος αδιαμεσολάβητος, βαθύτατα λαϊκός, δημώδης, κοντά στην αρβανίτικη προφορική παράδοση, που συχνά ακούγεται σαν κατακερματισμένος δεκαπεντασύλλαβος, σαν αναθρώσκων από τα έγκατα του δεκαπεντασύλλαβου, διαπερασμένος από το πνεύμα της ιστορίας, των παραμυθιών, των μύθων και των θρύλων και, κυρίως, ένας λόγος εξαγνιστικός, καθαρτήριος και λυτρωτικός των όσων ιστορούν τα του βίου τους...» Κώστας Παπαγεωργίου