ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ

Νέος, οραματιστής και φιλόδοξος, ο Γουίλι Σταρκ ξεκινά την πολιτική του σταδιοδρομία αποφασισμένος να πάρει εκδίκηση για την ταπεινή του καταγωγή, να ταχθεί στην υπηρεσία του λαού, των απόκληρων και των αδικημένων, να αγωνιστεί για μια άλλη, προοδευτική Αμερική. Τώρα πια είναι ο πανίσχυρος κυβερνήτης μιας Πολιτείας του αμερικανικού Νότου. Πεπεισμένος ότι τα αγνά ιδανικά ελάχιστη σχέση έχουν με τη σκληρή πραγματικότητα, οδηγείται στο συμπέρασμα ότι, αν θέλει να παραμείνει πιστός στους στόχους του και ταυτόχρονα να διατηρηθεί στην εξουσία, δεν πρέπει να φοβάται αλλά, αντιθέτως, να εκμεταλλεύεται τη διαφθορά που επικρατεί στις ανθρώπινες σχέσεις, και να επιδίδεται με κυνισμό στον κατάλληλο χειρισμό ανθρώπων και καταστάσεων. Όταν ο αριστοκρατικής καταγωγής δικαστής Μόνταγκιου Ίρβιν, που έχει τη φήμη του αδιάφθορου, στέκεται απέναντί του, ο Σταρκ καλεί σε βοήθεια τον σύμβουλό του Τζακ Μπέρντεν, στον οποίο αναθέτει να ξεψαχνίσει το παρελθόν του δικαστή: είναι βέβαιος ότι και εκείνος έχει θαμμένους σκελετούς στην ντουλάπα του. Ο Τζακ είναι ο άλλος κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματος. Πρώην δημοσιογράφος, με ιστορικές σπουδές, άνθρωπος ιδιαίτερα καλλιεργημένος, παρατηρεί τα πάντα ως αφηγητής και αυτόπτης μάρτυρας, παραμένοντας διαρκώς αποστασιοποιημένος. Έχει επίγνωση τόσο της αξίας του καλού όσο και της κυριαρχίας του κακού. Διχάζεται ανάμεσα στον θαυμασμό και την απέχθειά του για το πρόσωπο του Σταρκ, γνωρίζοντας βαθιά μέσα του πως δεν θα καταφέρει να μείνει αμέτοχος ώς το τέλος και πως η Ιστορία θα τον αδράξει. Το Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά είναι ένα πολιτικό μυθιστόρημα, φιλοσοφικών και ηθικών αναζητήσεων, που αναδεικνύει το βάθος του στοχασμού και το εύρος της καλλιέργειας του συγγραφέα του, ένα έργο που εντυπωσιάζει με τη λεπτοδουλεμένη γλώσσα και με το ύφος του, συχνά λυρικό, ενίοτε απλό και λιτό, πάντα όμως νευρώδες και πλημμυρισμένο από εικόνες. Εξαίρετη, υποβλητική ελεγεία για την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, το Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά συγκαταλέγεται στα μεγάλα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. *** Σε μια κομβική σκηνή αυτού του πολύ σπουδαίου μυθιστορήματος, στο πλαίσιο κάποιας προεκλογικής ομιλίας του, ο Γουίλι Σταρκ, ιδεαλιστής δικηγόρος με φιλελεύθερες ιδέες και προοδευτικό όραμα για την ανάπτυξη του αμερικανικού Νότου, θέτει ένα καίριο ερώτημα στον σύμβουλό του Τζακ Μπέρντεν: Γιατί δεν κατορθώνει να κεντρίσει το ενδιαφέρον των ακροατών του, μολονότι παραθέτει αδιάψευστα στοιχεία και στατιστικές για την εκμετάλλευση που υφίστανται και την υποβάθμιση που έχει γνωρίσει η καθημερινή τους διαβίωση; Ο Μπέρντεν αναλαμβάνει να του υπενθυμίσει μια θεμελιώδη αλήθεια της πολιτικής, γεγονός που τον ωθεί να μετατραπεί αρχικά σε χαρισματικό ρήτορα και στη συνέχεια σε αδίστακτο εξολοθρευτή των πολιτικών του αντιπάλων, στο όνομα, πάντοτε, του κοινού καλού: εκτός από τα δημόσια οικονομικά, η πολιτική αφορά εξίσου και τη διαχείριση της οικονομίας των αισθημάτων. Το μυθιστόρημα Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά, όπως φρόντιζε να τονίζει συχνά ο Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν, δεν αποπειράται να ιχνηλατήσει τον βίο και την πολιτεία του διαβόητου, στην εποχή του, κυβερνήτη της Λουιζιάνας Χιούι Π. Λονγκ, μολονότι οι παραλληλισμοί σε επίπεδο βιογραφίας είναι εμφανέστατες. Ούτε, όμως, περιορίζεται στην κατασκευή μιας περίτεχνης τοιχογραφίας της πολιτικής σκηνής και των αντιτιθέμενων ιδεολογικών παραδόσεων του αμερικανικού Νότου κατά τη δεκαετία του 1930 υπερβαίνει, μάλιστα, ακόμη και το εύρος μιας πολυεπίπεδης σπουδής στον λαϊκισμό και τη δημαγωγία. Το Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά, εξαίρετο δείγμα αμερικανικού πολιτικού μυθιστορήματος αλλά και ορόσημο για την εξέλιξη του είδους, ισορροπεί αριστοτεχνικά στο πλέγμα των σύνθετων αντιφάσεων που ορίζουν το δόγμα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και αντικρίζει την άσκηση της πολιτικής και τους χαρακτήρες του χωρίς τις ευκολίες μανιχαϊστικών φίλτρων. Ένα διαρκώς επίκαιρο, γλωσσικά δυναμικό, νοηματικά πλούσιο και αφηγηματικά συναρπαστικό έργο: με άλλα λόγια, ένα σύγχρονο κλασικό αριστούργημα. *** «Η διηνεκής αξία του Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο Γουίλι Σταρκ κατέλαβε μια θέση στη συλλογική λογοτεχνική μας συνείδηση, δίπλα στον Κάπτεν Άχαμπ, τον Χοκ Φιν, τον Τζέι Γκάτσμπυ, τον Χόλντεν Κόλφιλντ, τον “Λαγό” Άρμστρονγκ και μερικούς ακόμη». Τζόυς Κάρολ Όουτς, The New York Review of Books *** «Αρχίζει ως κωμωδία της εξουσίας, δανείζεται τους τρόπους της ιστορικής τοιχογραφίας και καταλήγει ως τραγωδία. Η λαμπρότητα της γραφής είναι αντάξια του βάθους του στοχασμού. Αριστούργημα; Ναι». Les Inrocks *** «Εναλλάσσοντας σελίδες δεξιοτεχνίας και ενδοσκόπησης, λυρικές και λιτές, ο Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν υπογράφει ένα έξοχο μυθιστόρημα, το οποίο ήρθε πια η ώρα να αναγνωριστεί ως κλασικό». Télérama *** «Το Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά είναι ένα σπουδαίο φαουστικό μυθιστόρημα, που ανήκει στην ίδια κατηγορία με τα: Βιργιλίου θάνατος, Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!, 2666, Μόμπυ Ντικ, Κάτω από το ηφαίστειο, ή ακόμα και τον Νοστρόμο». Stalker *** «Το Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά είναι μια πολιτική τραγωδία, μια μελέτη για την ατομική διαφθορά και, ταυτόχρονα, ένα υποβλητικό, διαχρονικό μυθιστόρημα του Νότου. Συγκαταλέγεται στα 100 καλύτερα μυθιστορήματα της αγγλόφωνης λογοτεχνίας». The Guardian *** «Ένα –και, ενδεχομένως, μοναδικό– είναι το καθαρόαιμο αμερικανικό πολιτικό μυθιστόρημα που τολμάει να καταδυθεί στα τρίσβαθα της καρδιάς των ηρώων του και κατ’ επέκταση στις καρδιές των αναγνωστών του, για να αναρριχηθεί έπειτα σε μία από τις κορυφαίες θέσεις της αμερικανικής πεζογραφίας. Είναι το έργο-πακτωλός του Ρόμπερτ Πεν Γουόρεν Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά». Los Angeles Times Book Review

ROBERT PENN WARREN