Ο φάρος του Στάλινγκραντ

Η νίκη της Σοβιετικής Ένωσης εναντίον των Γερμανών στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε δυνατή χάρη σ’ έναν ασύλληπτο φόρο αίματος. Η Μάχη του Στάλινγκραντ, στις όχθες του ποταμού Βόλγα, ένα κορυφαίο γεγονός του πολέμου, αποτελεί ορόσημο των θυσιών που απαιτήθηκαν για τη νίκη, καθώς πάνω από δύο εκατομμύρια πολίτες και μαχητές σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν κατά τη διάρκεια των σκληρών μαχών από τον Σεπτέμβριο του 1942 έως τον Φεβρουάριο του 1943.

Μέσα σε αυτόν τον αγώνα ζωής και θανάτου, την προσοχή των Σοβιετικών πολεμικών ανταποκριτών τράβηξε η μάχη για ένα κτίριο στρατηγικής σημασίας στην καρδιά της πόλης, το «Κτίριο του Πάβλοφ», το οποίο είχε την κωδική ονομασία «Ο Φάρος». Η αντίσταση μιας μικρής ομάδας Ρώσων στρατιωτών από τη 13η Μεραρχία Τυφεκιοφόρων της Φρουράς ενάντια στους Γερμανούς της 6ης Στρατιάς, που είχε φτάσει μέχρι το κέντρο του Στάλινγκραντ, πήρε θρυλικές διαστάσεις. Μια αναφορά για τη μάχη σε μια τοπική εφημερίδα του Κόκκινου Στρατού σύντομα θα εμπλουτιζόταν και θα αναπαραγόταν στο ραδιόφωνο της Μόσχας και σε αμέτρητες εφημερίδες εθνικής κλίμακας. Μέχρι το τέλος του πολέμου, ο θρύλος θα διογκωνόταν ακόμη περισσότερο και θα ενέπνεε τους Ρώσους για να ξαναχτίσουν τις κατεστραμμένες πόλεις τους.

Αυτή η ιστορία, ένας πυλώνας του ευρύτερου θρύλου του Στάλινγκραντ, μπορεί πλέον να ειπωθεί με ακρίβεια. Ο Iain MacGregor ερεύνησε τόσο τα γερμανικά όσο και τα ρωσικά αρχεία για να ανακαλύψει άγνωστες ως τώρα μαρτυρίες στρατιωτών και από τις δύο πλευρές της σύγκρουσης. Η καθηλωτική του αφήγηση απαντά σε ερωτήματα όπως η ταυτότητα των πραγματικών ηρώων αυτής της επικής μάχης και η συμβολή της στο τελικό αποτέλεσμα της Μάχης του Στάλινγκραντ. Και φωτίζει, με κάθε σεβασμό στις ζωές που χάθηκαν, μια ακόμη πλευρά, αυτή της προπαγάνδας, που μπορεί να εντοπίζει, να προβάλλει ή ακόμη και να επινοεί τους ήρωες που χρειάζεται κάθε φορά.

Ένα απόσπασμα από το βιβλίο:
Η χιονόπτωση δυνάμωνε και η ομίχλη γινόταν όλο και πιο πυκνή, έτσι που οι συγκεντρωμένοι δεν μπορούσαν καν να δουν πλέον την πυκνή βλάστηση στην ανατολική όχθη του Βόλγα. Καθώς οι κάτοικοι της πόλης επέστρεφαν στα σπίτια τους, προσπαθώντας να προστατευτούν όσο καλύτερα μπορούσαν από το τσουχτερό κρύο, στο βάθος διακρινόταν μια εγκαταλειμμένη τετραώροφη αποθήκη από κόκκινα τούβλα. Εκεί είχαν γίνει κάποιες από τις πιο σφοδρές μάχες, καθώς οι άνδρες του Τσουικόφ αγωνίζονταν με νύχια και με δόντια να κρατήσουν τις θέσεις τους στη δυτική όχθη του Βόλγα. Εκεί κοντά υψώνονταν τώρα σύγχρονα συγκροτήματα κατοικιών, που έβλεπαν στο μεγάλο, ανοιχτό στο κοινό πάρκο, τη λεγόμενη πλατεία 9ης Ιανουαρίου. Ένα ειδικότερα από αυτά τα συγκροτήματα κατοικιών οι γονείς το έδειχναν στα παιδιά τους καθώς το προσπερνούσαν, λέγοντάς τους πως εκεί μια σχετικά μικρή δύναμη από άνδρες του Τσουικόφ είχαν πολεμήσει με απίστευτο ηρωισμό προσπαθώντας να εμποδίσουν τους Γερμανούς να καταλάβουν το λεγόμενο Κτίριο του Πάβλοφ.

Iain MacGregor