Η γενετική σε δύσκολους καιρούς και τόπους

Το βιβλίο αυτό αφηγείται την ιστορία της ζωής, του έργου και των διώξεων που υπέστησαν οι τρεις σπουδαίοι Νικολάι της ρωσικής βιολογίας, ο Κολτσόφ, ο Βαβίλοφ και ο Τιμοφέγιεφ-Ρεσσόφσκι, ιστορία που έχει ξεχαστεί από τον Έλληνα αναγνώστη ή δεν του είναι γνωστή στην έκταση που της αξίζει.

Ένας δεύτερος λόγος για την έκδοση του βιβλίου είναι ότι τα επιμέρους χαρακτηριστικά του λυσενκοϊσμού, δηλαδή οι πολιτικές παρεμβάσεις στην επιστήμη, η απόρριψη θεμελιωδών επιστημονικών αρχών και μεθόδων, η ίδια η ψευδοεπιστήμη, είναι εδώ και -ποιος το περίμενε;- ευδοκιμούν, όχι μόνο εντός ολοκληρωτικών καθεστώτων, όπως αυτό της πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ, αλλά και στο περιβάλλον των σύγχρονων ανεπτυγμένων δημοκρατιών. Μια ματιά σε κάποια από τις ομιλίες του Ντόναλντ Τραμπ ή τις αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την κλιματική αλλαγή και τον κορωνοϊό, αλλά και η δημοφιλία του αντιεμβολιαστικού κινήματος αρκούν για να το επιβεβαιώσουν.

Ότι οι παρεμβάσεις της πολιτικής εξουσίας στην επιστήμη, η καχυποψία απέναντι στους «ειδικούς» και στις πνευματικές ελίτ, ο λαϊκισμός εντέλει, που οδηγεί στην αποδοχή παράλογων αλλά απλουστευτικών δοξασιών, βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη ίσως να είναι η απόδειξη πως τα εκπαιδευτικά συστήματά μας απέτυχαν να διδάξουν στους πολίτες πως οι παράγοντες αυτοί αποτελούν τους θανάσιμους εχθρούς της επιστήμης και της συνεισφοράς της στην πρόοδο των κοινωνιών.

Αν λοιπόν εκδίδουμε το βιβλίο αυτό, είναι για να δείξουμε τις οδυνηρές συνέπειες που πληρώνουν οι κοινωνίες που απομακρύνονται από τη μεθοδική σκέψη και τον ορθολογισμό. Είναι όμως και για να προβάλουμε -ειδικά στους νεότερους- ως απαράμιλλο πρότυπο ανθρώπινης και επιστημονικής αξιοπρέπειας τη θαρραλέα στάση που τήρησαν απέναντι σε ένα αυταρχικό καθεστώς οι τρεις Νικολάι της ιστορίας μας.

Θάνος Καψάλης