Η θεραπεία του Σοπενάουερ

Σ' αυτό το βιβλίο ο Γιάλομ συνεχίζει την παρουσίαση των φιλοσοφικών προπατόρων της ψυχανάλυσης και του υπαρξισμού και των επιρροών τους στη σημερινή ψυχοθεραπεία, την οποία είχε ξεκινήσει με το πρώτο του μυθιστόρημα Όταν έκλαψε ο Νίτσε.

Το περιεχόμενο της Θεραπείας του Σοπενάουερ είναι ξανά μια ψυχοθεραπευτική περιπέτεια, η οποία όμως δεν εκτυλίσσεται πια στο κλειστό σύστημα της ατομικής ψυχοθεραπείας. Ο συγγραφέας ξεναγεί εδώ τον αναγνώστη σ' ένα νέο θεραπευτικό χώρο. Αν στο Όταν έκλαψε ο Νίτσε μάς άνοιγε ένα παράθυρο στην προ-ψυχαναλυτική Βιέννη, αν Στο ντιβάνι μάς παρουσίαζε την κοινότητα της ατομικής ψυχοθεραπείας στην Αμερική, εδώ μας βάζει πίσω από τον μονόδρομο καθρέφτη να παρακολουθήσουμε τον μικρόκοσμο της ομαδικής ψυχοθεραπείας.
[ … ] Ο Γιάλομ διόλου δεν μεταμφιέζει τη διδακτική του πρόθεση στη Θεραπεία του Σοπενάουερ :

εδώ έχει συλλάβει και συνθέσει την ιστορία του με στόχο να διδάξει τη θεωρία και τις μεθόδους της ομαδικής ψυχοθεραπείας, αλλά και να συζητήσει τις φιλοσοφικές απαρχές της ψυχαναλυτικής θεωρίας, τη σχέση (και την αντίθεση) μεταξύ φιλοσοφίας και ψυχοθεραπείας, καθώς και ερωτήματα με τα οποία ασχολείται και στα προηγούμενα βιβλία του : Πώς επηρεάζουν τα μείζονα υπαρξιακά προβλήματα τις σχέσεις μας και τις αποφάσεις μας, τι είναι ιαματικό μέσα στη θεραπευτική διαδικασία και ποια είναι τα χαρακτηριστικά του καλού ψυχοθεραπευτή. Στην εξέλιξη της πλοκής — στην οποία το πρόσωπο που αποτελεί το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο τώρα και το χθες είναι ο Φίλιπ Σλέιτ, ένας άνθρωπος με μια βασανισμένη σεξουαλική εμμονή, που πιστεύει ότι γιατρεύτηκε ασπαζόμενος την κοσμοθεωρία του Άρθουρ Σοπενάουερ και διαμορφώνοντας τη ζωή του με βάση εκείνον ως πρότυπο — ο Γιάλομ παρεμβάλλει σύντομα μαθήματα για τη ζωή και το έργο του πεσιμιστή Γερμανού φιλοσόφου (1788-1860).

[ … ] Μάγος της περιγραφής των χαρακτήρων, ο Γιάλομ διατυπώνει ψυχαναλυτικού τύπου εικασίες για τη διαμόρφωση του ψυχισμού του Σοπενάουερ και παρακολουθεί τη ζωή του με τόση ενσυναίσθηση, ώστε ο αναγνώστης καταλήγει να νιώσει μεγάλη τρυφερότητα για τον μισάνθρωπο φιλόσοφο αλλά και τον άνθρωπο που αποτελεί τη « μετενσάρκωση » του φιλοσόφου στο σήμερα, του παγερού και απάνθρωπου στην απομόνωσή του Φίλιπ Σλέιτ.

[ … ] Στη Θεραπεία του Σοπενάουερ , περισσότερο από κάθε άλλο του έργο, ο Γιάλομ παρουσιάζει τον εαυτό του με την ελάχιστη μεταμφίεση. Από την άποψη της διαδικασίας, λοιπόν, η συγγραφή αυτού του βιβλίου είναι μια πράξη διαφάνειας του συγγραφέα. Πέρα από τη μεταλλακτική δύναμη της ψυχοθεραπείας για τους θεραπευόμενους και τη γοητεία της για τους εκπαιδευόμενους, ο Γιάλομ δείχνει με τη μεγαλύτερη δυνατή παραστατικότητα στον αναγνώστη τη ζωογόνο δύναμή της για τον ίδιο τον θεραπευτή. ( … ) Η ίδια η πράξη της συγγραφής της Θεραπείας του Σοπενάουερ αφήνει να διαφανεί επίσης πόση δύναμη ζωής προσφέρει η λογοτεχνική δημιουργία στον ίδιο τον συγγραφέα.
(Από το εισαγωγικό σημείωμα των μεταφραστών Ευαγγελίας Ανδριτσάνου - Γιάννη Ζέρβα)

« Ένα πολύ ξεχωριστό είδος μυθοπλασίας. Αντίθετα με τους λογοτέχνες, οι οποίοι αρνούνται οποιοδήποτε εξωλογοτεχνικό κίνητρο γράφοντας τα μυθιστορήματά τους, ο Γιάλομ παραμένει ακλόνητος στον διδακτικό του στόχο. Και παρά την πολύ διαδεδομένη παρανόηση, “ διδακτικός ” μπορεί να σημαίνει εξαιρετικά ενδιαφέρων. Ο ενθουσιασμός του Γιάλομ είναι μεταδοτικός, το δε χάρισμά του να παρουσιάζει σύνθετες έννοιες και θεωρίες με σαφή και γοητευτική πρόζα, τον κάνει εκλαικευτή με την υψηλότερη έννοια του όρου. Και είναι βέβαιο ότι ξέρει να αφηγείται μια ιστορία με τρόπο που να μην αφήνεις το βιβλίο από τα χέρια σου. »
Los Angeles Times , 8 Ιανουαρίου 2005

« Η συγχώνευση φιλοσοφίας, σχολαστικισμού, ψυχιατρικής και λογοτεχνίας παράγει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και απολαυστικό μυθιστόρημα ιδεών. Ο Γιάλομ μάς οδηγεί προς την αναπόφευκτη — και ασυνήθιστα συγκινητική — ψυχική απελευθέρωση με συναρπαστικά και πειστικά βήματα. Η καθαρότητα με την οποία παρουσιάζει τις διάφορες έννοιες είναι αξιοθαύμαστη, εκεί όμως που ξεπερνά κάθε προηγούμενο, είναι στην περιγραφή των συγκινησιακών ιδιαιτεροτήτων. »
San Fransisco Chronicle , 23 Ιανουαρίου 2005

« Θαύμασα τη χάρη της γραφής του Γιάλομ, το κουράγιο με το οποίο κριτικάρει και σαρκάζει τον εαυτό του, τον υπέροχο τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει τις σοφές του παρατηρήσεις γύρω από την εμμονή, την ενοχή, το άγχος και τη θλίψη, και την ικανότητά του ν' αποκαλύπτει την, κάποτε δύσκολα ανιχνεύσιμη, ανθρωπιά των χαρακτήρων του.»
Washington Post , 23 Ιανουαρίου 2005

« Ένα μυθιστόρημα ιδεών που εξερευνά με μεγάλη επιτυχία την απώλεια, τη σεξουαλική επιθυμία και την αναζήτηση νοήματος. »
Library Journal , 1η Νοεμβρίου 2004

"Ο Γιάλομ συνεχίζει τη λογοτεχνική του περιδιάβαση στο χώρο της φιλοσοφίας και της ψυχοθεραπείας στήνοντας μια υπέροχη ιστορία γύρω απ' τον τελευταίο χρόνο μιας ομαδικής ψυχοθεραπείας. [...] Είναι μια συγκινητική επιχειρηματολογία γύρω απ' το τέλος της ζωής, γερά θεμελιωμένη τόσο στην εμπειρία της μυθοπλασίας όσο και στη γνώση της φιλοσοφίας"
("Kirkus Review", 15.11.2004).

"Η συγχώνευση φιλοσοφίας, σχολαστικισμού, ψυχιατρικής και λογοτεχνίας παράγει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και απολαυστικό μυθιστόρημα ιδεών. Ο Γιάλομ μας οδηγεί προς την αναπόφευκτη -και ασυνήθιστα συγκινητική- ψυχική απελευθέρωση με συναρπαστικά και πειστικά βήματα. Η καθαρότητα με την οποία παρουσιάζει τις διάφορες έννοιες είναι αξιοθαύμαστη, εκεί όμως που ξεπερνά κάθε προηγούμενο, είναι η περιγραφή των συγκινησιακών ιδιαιτεροτήτων"
("San Francisco Chronicle", 23.1.2005).

Irvin D. Yalom