Κρίσεις και προκλήσεις

Η Ελλάδα βιώνει ιστορικά την ολοκλήρωση της μακράς μεταπολιτευτικής της περιόδου. Μια τέτοια ιστορική φάση τέλους εποχής ενεργοποιήθηκε από τις δυναμικές διεργασίες μιας ομοβροντίας πολυεπίπεδων εκρήξεων με διαφορετικής προέλευσης συστημικές κρίσεις. Από κοινού πάντως, όλες τους συνοδεύονταν και από τις πολυετείς επιπτώσεις της βαθιάς κοινωνικοοικονομικής κρίσης με την de facto πτώχευση της υπερχρεωμένης οικονομίας της. Η συστημική και αρχικά οικονομική κρίση προκάλεσε σοβαρά ρήγματα στους παραγωγικούς και εισοδηματικούς ιστούς της χώρας, καθώς και στους αρμούς διάχυσης της δυναμικής τους.
Συγχρόνως όμως, οι μετεξελίξεις που προέκυψαν αποτέλεσαν τομή στις προοπτικές του πραγματολογικού γίγνεσθαι της επικράτειας μέσω της επιδιωκόμενης πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης και φτωχοποίησης από προκρούστεια μέτρα παρατεταμένης λιτότητας. Καταληκτικά πάντως το επίπεδο διαβίωσης του πληθυσμού πισωγυρίζει, επιστρέφοντας εκεί που βρισκόταν τρεις δεκαετίες πριν, κυρίως για τις φτωχότερες και μεσαίες ομάδες στην εισοδηματική διαστρωμάτωση της χώρας και με έντονα φαινόμενα διαρθρωτικών ανισοτήτων. Οι τάσεις ενισχύονται και από τη στρατηγικά μεταλλαγμένη στόχευση στη γηραιά ήπειρο από την εμπνευσμένη και πολυεπίπεδη στόχευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια πιο περιορισμένη, γερμανικής προέλευσης και καθαρά εθνοκεντρικών συμφερόντων, Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ).
Από πλευράς τους, οι διαρθρωτικά μακροχρόνια αναπτυξιακές υστερήσεις στην Ελλάδα και οι προκλήσεις υπέρβασής τους εστιάζονται στις στρεβλωτικές συνθήκες έξι στρατηγικών παραγόντων:
- Στην παρουσία ενός πελατειακού κράτους στη νομή δημόσιων εξουσιών προς όφελος επιλεγμένων και κρατικοδίαιτων συμφερόντων, εγχώριων και του εξωτερικού τομέα.
- Στις ισχνές και ρηχές παραγωγικές διασυνδέσεις στις δομές της εγχώριας πραγματικής οικονομίας, που έχουν ως αποτέλεσμα να προκαλούνται μαζικές εισαγωγές σε κάθε ουσιώδη αναπτυξιακή ή/και μεγεθυντική πρωτοβουλία.
- Στην εκτεταμένα ανασταλτική γραφειοκρατική λειτουργία στη λήψη και υλοποίηση βασικών αποφάσεων.
- Στην εδραίωση ευέλικτων εργασιακών σχέσεων και θεσμών διαμόρφωσης υποτιμημένης εργασίας.
- Στις ιδιαίτερα περιορισμένες επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη, όπως και στην αξιοποίηση, καθώς και δικαιότερη διάχυση και εφαρμογή καινοτόμων δημιουργικών γνώσεων.
- Στη μετατροπή του κοινωνικού κράτους σε ένα υπολειμματικό και άκρως περιοριστικό νεοφιλελεύθερο δίχτυ προστασίας με στόχο τον κατευνασμό της κοινωνικής έντασης μέσα από τη θεσμοθέτηση παροχών για τη διαχείριση της ακραίας φτώχειας.

Κωστής Βαΐτσος